در تعمیرات پمپ‌های صنعتی چه اقداماتی باید برنامه ریزی و انجام شود؟

پمپ‏ های صنعتی از جمله پرکاربردترین تجهیزات در صنایع مختلف محسوب می‏شوند. انتقال سیال در دبی و فشارهای مختلف نقش اصلی این تجهیزات است. از پالایشگاه‏های نفتی گرفته تا صنایع پتروشیمی و حتی منازل با کاربردهای متنوع این تجهیزات روبرو می‏شویم. هر یک از انواع مختلف پمپ‏ های صنعتی با توجه به محل بکارگیری و نوع سیال مورد نظر برای انتقال و برخی مشخصات فنی دیگر برای کاربردهای عمومی و اختصاصی طراحی و تولید می‏شوند. نگهداری و تعمیرات این تجهیزات که بعضاً به لحاظ طراحی و متریال از شرایط ویژه‏ای برخوردار هستند دارای اهمیت است. با تکیه بر دانش و مهارت کسب شده بر پایه تجربه سالیانی که در ارائه خدمات مشاوره و اجرای فرآیند نگهداری و تعمیرات در صنایع مختلف داریم در این رشته مقالات به مرور نکات اصلی در این حوزه می‏پردازیم.

کلی‏‌ترین طبقه‏‌بندی پمپ ‏‌های صنعتی

انواع مختلفی از پمپ‏‌های صنعتی در دسترس هستند، اما چه ویژگی‏هایی این انواع را از یکدیگر متمایز می‏سازد. در کلی‏‌ترین طبقه بندی می‏توان پمپ‏‌های صنعتی را به دوسته جابجایی مثبت (Positive Displacement) و جابجایی غیر مثبت (و نه منفی) تقسیم می‏شوند. در پمپ‏‌های جابجایی مثبت سیال تحت فشارهای نسبتاً زیاد منتقل می‏شود، حال آنکه در پمپ‏های جابجایی غیز مثبت اولویت با دبی یا حجم سیال است. پمپ‏‌های جابجایی غیر مثبت قابلیت تحمل فشار‏های بالا را ندارند. در مواردی که سیال به عنوان ابزار انتقال قدرت استفاده می‏شود بایست از پمپ جابجایی مثبت استفاده نمود. اما در مواردی که هدف انتقال سیال ( و نه انجام کار توسط آن) است عموماً از پمپ‏‌های جابجایی غیرمثبت استفاده می گردد. در این مقاله به معرفی انواع و ویژگی‏های اصلی این تجهیزات می‏پردازیم. برای آشنایی با کاربردها و روش‌‏های بازرسی و تعمیرات پمپ‏‏ های صنعتی گریز از مرکز به ادامه مقاله توجه فرمایید.

پمپ سانتریفیوژ یا گریز از مرکز (CENTRIFUGAL PUMPS) چه مشخصات فنی و کاربردی دارند؟

نام گریز از مرکز به دست‌ه‏ای از پمپ‏‌ها گفته می‏شود که از یک یا چند پره تشکیل شده‌‏اند. پمپ‏‌های گریز از مرکز از نوع جابجایی غیر مثبت محسوب می‏شوند و بیشتر از آن‏گه قابلیت تحمل فشارهای زیاد را داشته باشند می‏توانند دبی قابل توجه سیال را ایجاد کنند. انواع مختلفی از این دسته از پمپ‏‌ها برای کاربرد‏های مختلف طراحی و تولید می‏شوند. در این پمپ یک پوسته (Housing) پره یا ایمپلر (Impeller) را احاطه کرده و سیال در اثر چرخش پره از فضای میان پوسته و پره به از پورت ورودی یا مکش به پورت خروجی یا دهش هدایت می‏شود. این دسته از پمپ‏ها عموماً با استفاده از یک موتور الکتریکی به حرکت در می‏آیند، البته استفاده از سایر محرک‏ها مانند موتور احتراق داخلی نیز برای این نوع پمپ‏‌ها دیده می‏شود. کارایی و روند تعمیرات پمپ های صنعتی گریز از مرکز از موضوعات جذاب در زمینه انتقال سیالات می‏باشد.

تمامی سیالات با گرانروی پایین را می‏توان با استفاده از پمپ سانتریفیوژ منتقل نمود. البته در مورد سیالاتی با ویژگی‏‌های خاص (مانند دما و یا خورندگی زیاد) باید از طراحی و متریال ویژه در تولید این پمپ‏‌ها بهره برد. نکته حاثز اهمیت در مورد پمپ‏‌های گریز از مرکز این است که اگر سیال دارای حباب‏‌های هوا و یا بخار باشد به سرعت منجر به آسیب دیدگی پمپ خواهد شد. سیالاتی که حاوی ذرات جامد هستند هم قابلیت جابجایی توسط این نوع پمپ‏‌ها را دارند اما باید از جنس و طراحی مناسب پره‌‏ها استفاده نمود.

انواع پمپ‌های صنعتی گریز از مرکز

یکی از رایج‌‏ترین طبقه‏‌بندی‏ها برای پمپ‏‌های گریز از مرکز بر اساس تعداد طبقه انجام می شود. بر این اساس سه نوع پمپ صنعتی گریز از مرکز وجود دار:

• • تک مرحله‏‌ای یا یک ‏طبقه: این نوع پمپ‏‌ها دارای یک پره یا اصطلاحاً طبقه هستند. طراحی این پمپ نسبتاً ساده است و همین امر باعث ساده‌‏تر شدن تعمیرات و نگهداری این پمپ‏‌های صنعتی می‏گردد. از این نوع پمپ برای دبی‏‌های زیاد و فشار‏های پایین استفاده می‏شود.
• • دو مرحله‏‌ای: در این نوع پمپ‏‌ها از دو پره استفاده شده است و به همین دلیل می‏تواند فشارهای بیشتری را تحمل کند.
• • چندمرحله‏‌ای: در این نوع پمپ‏‌ها از چندین پره در طبقات مختلف استفاده شده است. همین مسئله به پیچیده‌‏تر شدن نگهداری و تعمیرات آن منجر شده است.

همچنین بر اساس جهت ایجاد جریان انتقال سیال می‏توان سه نوع پمپ گریز از مرکز تعریف نمود:

• • جریان محوری
• • جریان شعاعی
• • جریان ترکیبی

در ادامه مبحث تعمیرات پمپ‌های صنعتی برای ساده‌‏تر شدن بحث و به عنوان شروعی برای سلسله مقالات نگهداری و تعمیرات پمپ‌های صنعتی به یک پمپ سانتریفیوژ تک مرحله ای با جریان شعاعی می‏پردازیم.

تبدیل انرژی مکانیکی از درایو یا محرک به جریان سیال توسط دو قطعه اصلی در این نوع پمپ سانتریفیوژ انجام می‏شود:

• • پره
• • پوسته مارپیچ (Volute)

سیال توسط پره توان ورودی را به انرژی جنبشی سیال تبدیل کرده و فشار به دلیل شکل پیچشی پوسته تولید می‏شود. سیال مورد نظر برای انتقال از طریق پورت مکش وارد پوسته شده و به چشم پره (Impeller Eye) که درست در مرکز پره قرار دارد هدایت می‏شود. پره سیال را بصورت شعاعی چرخانده و با مولفه گریز از مرکز به سمت بیرون می‏چرخاند. تیغه‏‌های منحنی شکل فشار کمی در مرکز ایجاد می‏کنند که به مکش بیشتر سیال در ورودی کمک می‏کند.

دمونتاژ پمپ صنعتی گریز از مرکز

هشدار: توجه داشته باشید که اجرای تعمیرات پمپ‌های صنعتی نیاز به مهارت و دانش تخصصی دارد. از سپردن این امر به کسانی که فاقد این دانش و مهارت هستند جداً خودداری نمایید. پرسنل متخصص با استفاده از مستندات تجهیز و بر اساس گام های کلی زیر فرآیند تعمیرات پمپ‌های صنعتی را انجام می‏دهند.

• • جریان برق درایو موتور را بوسیله قطع‏‌کن‏‌های اصلی جدا نموده و برچسب تحت تعمیر را بر روی پمپ قرار دهید تا از سوانح احتمالی جلوگیری گردد.
• • جریان ورودی پمپ را از منبع قطع کنید.
• • شیرهای مکش و دهش را بسته و چرخ دستی شیر را با زنجیر قفل کنید.
• • شیرهای نشتی پورت‏‌های مکش و دهش را باز کرده و هر زمان جریان سیال خروجی متوقف شد اتصالات لوله‏‌ها و فلنج‏‌ها را باز کنید تا اطمینان حاصل شود که پمپ کاملاً از سیال تخلیه شده است.
• • از یک شکل استفاده کرده و با اتصال تجهیزات لیفت به قسمت فوقانی پمپ از ایمن بودن اتصالات برای جابجایی پمپ اطمینان حاصل کنید. حفظ ایمنی در زمان اجرای تعمیرات پمپ های صنعتی از الزامات محسوب می شود.
• • قبل از اقدام به جابجایی محل اصال کوپلینگ و پوسته را علامت گذاری کنید تا در زمان نصب مشکلی ایجاد نشود، برای این کار میتوانید از سمبه و یا ماژیک مخصوص استاده کنید.
• • اکنون می‏توان پمپ را از درایو جدا نموده و از روی محل نصب جدا نمود. در این مرحله از چسب نواری پهن و یا دیگر مواد برای محافظت از محل‏‌های نصب ماشین‏کاری شده استفاده نمایید.
• • تمامی اتصالات و فیتینگ‏‌ها را از پوسته پمپ جدا کنید، لوله‏‌های مایع خنک کننده، گیج‏‌های فشار، مخرن روغن و … را نیز از تجهیز جدا نمایید.
• • پیچ‏های پوسته فوقانی را جدا نموده و پوسته را بردارید. در این مرحله می‏توان واشر و گسکت‏‌های کهنه را جدا کرده و بقایا را تراشید.
• • شفت اصلی به همراه پره در این مرحله می‏تواند از پوسته جدا شود.
• • ایمپلر را از شفت جدا کرده و رینگ‏های سایشی و سایر لوازم موجود بین شفت و پره ماننده پکینگ ها و … را جدا نمایید.

بازدید و تعمیرات پمپ صنعتی گریز از مرکز

• • پره، شفت اصلی و پوسته مارپیچ داخلی را به دقت چک کنید و به دنبال علائم خوردگی، پیتینگ و یا سایش باشید.
• • در صورت لزوم بوسیله ابزارآلات مخصوص و بتونه اپوکسی آلیاژی ترمیم کنید.
• • یاتاقان‏های روی شفت اصلی که ممکن است ساچمه‏‌ای و یا کف‏گرد باشند به دقت چک کنید و در صورت خرابی تعویض کنید.
• • رینگ سایشی را به کمک گیج فیلر چک کنید و در صورت مغایرت با معیارها تعویض کنید. البته در بسیاری از موارد تعویض این قطعه در زمان تعمیرات پمپ‌های صنعتی سانتریفیوژ توصیه می‏گردد.
• • جای خار پره بر روی شفت و پره را به دقت چک کرده و مهره قفل کن روی شفت را نیز بازدید کنید. در صورت لزوم بر اساس میزان گشتاور توصیه شده سازنده با استفاده از آچار تورک متر مهره را سفت کنید.
• • تمامی اجزا را با دقت تمیز کرده و در کارت مشخصات پمپ نیز ثبت کنید.
• • مشخصات و تاریخ قطعات تعویضی و یا تعمیری را در سیستم ثبت اطلاعات نگهداری و تعمیرات ثبت و ذخیره کنید.

نصب مجدد پمپ

• • قفل، زنجیر و نوارهای چسب روی پورت‏ها و چرخ دستی روی شیر را از حالت قفل خارج کرده در محل نصب کنید.
• • شیر ورودی و خروجی را کاملاً باز کنید.
• • شیر هواگیری را باز کرده و اجازه دهید هوای داخل پمپ تا حد امکان تخلیه شده و سیال بدون حباب از این پورت به بیرون بیاید.
• • شفت را چرخانده و مطمئن شوید که کاملاً آزاد و بدون سایش و مقاومت میچرخد.
• • موتور درایو را به پمپ کوپل کنید.
• • برچسب‏‌های در حال تعمیر را جدا نمایید.
• • درایو را استارت کرده و جریان عبوری را در حالت آغاز به کار اندازه‌‏گیری کنید.

درپایان یادآوری این نکته ضروری است که نگهداری و تعمیرات پمپ‌های صنعتی نیازمند مهارت، تخصص و دانش کاربردی در این زمینه می‏باشد. علاوه بر مخاطرات ایمنی که در صورت انجام کار توسط افراد غیر متخصص امکان بروز دارد، تعمیرات غیراصولی می‏تواند منجر به تحمیل هزینه‏‌های زیاد به سازمان شود. از این رو اکیداً توصیه می‏شود که برای اجرای امور نگهداری و تعمیرات این تجهیزات حساس که در بسیاری موارد جزئی از گلوگاه های تولید در صنایع محسوب می‏شوند، از شرکت‏ها و سازمان‏های خوشنام و با رزومه قوی استفاده نمایید. ماشین یار با تکیه بر دانش و مهارت پرسنل فنی و استانداردهای روزآمد در زمینه ارائه خدمات فنی، آماده پاسخگویی به درخواست‏های مشتریان محترم در این حوزه می‏باشد.

برای مشاهده سایر مقالات، اینجا را کلیک کنید.