استراتژی مدیریت ماشین آلات سنگین، زیرساختی برای ایجاد تحول مدیریت ماشین آلات سنگین در شرکت‌های عمرانی، راهسازی و معدنی

10 رمز برای تحول در مدیریت ماشین‌آلات سنگین:

رمز اول – استراتژی

زیرساختی برای ایجاد تحول مدیریت ماشین آلات سنگین در شرکت‌های عمرانی، راهسازی و معدنی

استراتژی یا راهبرد همان دورنمایی از چگونگی رسیدن به مقصد است. پیچ‌وخم‌های راه، مسیری که انتخاب می‌شود، شیوۀ طی مسیر، سرعت و نکاتی از این دست، همگی گزینه‌هایی تاکتیکی به‌شمار می‌روند. استراتژی، جهت کلی حرکت را توصیف می‌کند و وارد جزئیات نمی‌شود. این تعریف برای سطوح بالا و کلان کسب‌وکارها کاربرد دارد. یک تعریف دیگر از استراتژی که با زمینۀ مدیریت ماشین‌آلات بیشتر ارتباط دارد عبارتست از جهت کلی و برنامۀ انعطاف‌پذیر سطح‌بالایی که شما را به انتخاب‌هایی مطلوب هدایت می‌کند. نمونۀ این نوع استراتژی، انتخاب پیاده‌سازی روش‌هایی است که شرکت را از رویکرد واکنشی (انتظار برای خرابی ها و سپس رسیدگی به آنها) به نگهداشت به‌سوی رویکردی پیش‌کنشی (تلاش برای پیش بینی هر چه بیشتر خرابی‌ها یا کاهش احتمالشان، قبل از وقوع آنها) سوق می‌دهد.

‌باتوجه‌به استانداردهای بین‌المللی مدیریت دارایی‌های فیزیکی همچون ایزو 55000 و PAS 55، که منظری متفاوت برای مدیریت ماشین آلات راهسازی، معدنی و عمرانی ایجاد کرده است، این مفهوم در ایران مورد توجه شرکت‌های پیشرو قرار گرفته و در قسمت اول سری مقالات "نکاتی برای تحول در مدیریت ماشین‌آلات" قصد داریم به توضیح استراتژی نگهداری و تعمیرات ماشین آلات یا به اختصار استراتژی مدیریت ماشین آلات بپردازیم.

با افزایش وابستگی شرکت‌های فعال در زمینه‌های مانند استخراج معادن سطحی و زیرسطحی، شرکت‌های راهسازی و عمرانی و ... به ماشین‌آلات سنگین دیزل برای ایجاد ارزش اقتصادی و تقویت دیدگاه استراتژیک در رهبران این صنایع، همسوسازی استراتژی مدیریت ماشین آلات با استراتژی شرکت بیش‌ازپیش اهمیت یافته است. شیوه‌های متعددی برای تدوین استراتژی مدیریت ماشین آلات وجود دارد. 

تدوین استراتژی مدیریت ماشین آلات مستلزم فرایندی است که عناصر چارچوب استراتژی را یکپارچه می‌کند. شکل 2 فرایندی بسیار مؤثر را برای استراتژی به تصویر می‌کشد: برنامه‌ریزی، اجرا، بازنگری و بهبود اگر سازمان از وضعیت کنونی خود درک درستی داشته باشد (بداند که اکنون کجا ایستاده‌ است)، می‌تواند چشم‌اندازی فراگیر خلق کند (مقصد نهایی که می‌خواهد به آن دست یابد)، سپس مشخص می‌کند که برای دستیابی به هدف چه کارهایی باید انجام دهد. اگر از موقعیت فعلی خود ناآگاه است، بهتر است پیش از تعیین چشم‌انداز و انتخاب‌های تاکتیکی اصلی، تحلیل‌هایی دقیق در این خصوص انجام دهد.

نظام مدیریت دارایی‌های فیزیکی که تاثیر به سزایی بر رویکردهای جاری مدیریت ماشین آلات سنگین گذاشته است، در درجۀ اول برای پشتیبانی از تحقق برنامۀ استراتژیک سازمانی و به‌منظور برآوردن انتظارات ذی‌نفعان مختلف طراحی شده است. برنامۀ استراتژیک سازمانی نقطۀ آغاز ایجاد برنامه‌ها، اهداف عینی، استراتژی و سیاست‌های مدیریت دارایی‏هاست. این موارد، ترکیب بهینه‌ای از فعالیت‌های چرخۀ عمر را هدایت می‌کنند تا در سراسر مجموعۀ گوناگونی از دارایی‌های ماشین آلاتی اعمال شوند.

مدیران ماشین آلات به تدریج در سازمان‌های بزرگ تر در سطوح بالاتر و در بین مدیران ارشد سازمان در سمت‌هایی مانند معاونت فنی یا معاونت ماشین آلات، در برابر این نیاز قرار گرفته‌اند که بتوانند انتظارات عملیاتی و سرمایه‌ای سازمان در خصوص ماشین آلات را به خوبی درک کرده و پیش بینی های لازم را در برابر تغییرات محیطی روزافزون انجام دهند. یک چارچوب ساده برای ایجاد این رویکرد استفاده از دو شاخص اهمیت و سلامت برای اولویت بندی بین ماشین آلات و سپس برنامه ریزی مالی و عملیاتی برای خرید، نگهداری، تعمیر و یا در نهایت اسقاط بخش هایی از ناوگان ماشین آلات است.

راهکار جامع مدیریت ماشین آلات در ماشین‌یار برای کمک به تحقق این انتظارات از مدیران ماشین آلات طراحی و عرضه شده است، راهکاری که در سه فاز به تحول مدیریت ماشین آلات در سازمان در تطابق با نتایج بهتریان تجربیات جهانی طراحی شده و تا کنون در چندین شرکت خصوصی و دولتی جاری شده است.

تحلیل حساسیت ماشین آلات برای تعیین مهم‌ترین دارایی‌های ماشین‌آلاتی

این تحلیل مشخص می‌کند هر گروه یا دسته از تجهیزات در چه سطحی از حساسیت برای شرکت قرار دارد و خرابی آن‌ها چه پیامدها و ریسک‌هایی به سازمان تحمیل می‌کند. (به روش اجرایی اولویت‏بندی تجهیزات براساس تحلیل حساسیت مراجعه شود.)

توصیه می شود سازمان‌ها در این بخش با استفاده از یک روش مطمئن ماشین‌آلات مختلف ناوگان را به لحاظ اهمیت، رده‌بندی کنند. هرچه حجم ماشین‌آلات در ناوگان گسترده تر باشد و تعدد پروژه وجود داشته باشد، اهمیت انجام این کار بالاتر خواهد بود. در شکل زیر به بیانی ساده، شاخص اهمیت یا حساسیت تبیین شده است.

شاخص سلامت ماشین آلات سنگین، دومین رکن طراحی یک استراتژی مدیریت ماشین آلات

شاخص سلامتی باید برای تمام تجهیزات انجام شود تا درکی از وضعیت سلامتی تجهیزات به‌دست آید و فعالیت‌های بهبود اولویت‌بندی شوند. این فرایند با تعیین شاخص‌هایی برای سلامت تجهیزات، وضعیت آن‌ها را بررسی می‌کند و تجهیزات را از نظر سلامت کارکرد ارزیابی می‌کند. همچنین، این فرایند باید پس از تحلیل حساسیت انجام شود، زیرا تجهیزاتی که حساس‌ترند باید با دقت بیشتری از لحاظ وضعیت سلامت بررسی شوند. این شاخص سطح سلامت تجهیزات را به‌صورت یک عدد کمی و قابل‌مقایسه بیان می‌کند. ازآنجایی‌که تجهیزات مورد مطالعه عمدتاً بخش‌های متعدد دارند، سلامت کلی یک تجهیز برآیندی از شاخص‌های سلامت زیرمجموعه‌های مختلف آن است.
 
برای مثال، تجهیزات با حساسیت بالا و شاخص سلامت پایین در اولویت برنامه‌های بهبود قرار می‌گیرند. هرچه تجهیز حساس‌تر باشد، دقت و وقت بیشتری برای تعیین شاخص سلامت آن صرف خواهد شد.

در تصویر بالا، مقیاسی که در ماشین‌یار برای اندازه‌گیری شاخص سلامت توسعه داده شده است، مشاهده می شود. استفاده از چنین ابزارهایی زمینه ایجاد رویکرد استراتژیک را ایجاد کرده و همچنین به واحدهای عملیاتی اجازه می دهد در میان تعدد دستورکارهای نگهداری و تعمیرات، مهم ترین امور با در بالاترین اولویت پیگیری کنند.

سیستم مدیریت ماشین آلات، نباید از چشم استراتژی دور بماند.

برای تحقق اهداف مدیریت ماشین آلات که در راستای اهداف کسب و کار تعریف شده اند، بسته به اندازه ناوگان ماشین آلات و بلوغ سازمانی، نیاز به طرح ریزی و استقرار سیستم‌های مدیریت وجود دارد. اگر چنین سیستم‌های در سازمان شما مستقر شده اند و یا حداقل از یک سیستم نرم‌افزاری به عنوان ابزار ثبت اطلاعات استفاده می کنید، حتماً با اهمیت و میزان اثرگذاری این بعد از سازمان مدیریت ماشین آلات بر روی عملکرد آن آشنا شده‌اید.

مدیر ماشین آلات در کلاس جهانی، بایست علاوه بر صلاحیت های فنی و اشراف خوب به تکنولوژی ماشین آلات راهسازی و معدنی، بتواند یک سیستم مدیریت ماشین آلات را طرح ریزی و اجرا کرده و به طور مداوم بهبود ببخشد. این امر گاهاً نیاز به کمک گرفتن از یک مشاور خبره که با سیستم های مدیریت ماشین آلات به عنوان دارایی‌های فیزیکی آشنا باشد و ضمناً مقتضیات ویژه پروژه‌های عمرانی، راهسازی و معدنی را بشناسد دارد.

در این خصوص لازم است که اجزای سیستم مدیریت ماشین آلات که با سندی به نام خط مشی یا سیاست مدیریت ماشین آلات آغاز شده و به طرح‌های اجرایی مدیریت ماشین آلات می‌رسد، به صورت رسمی در تناسب با سطح بلوغ سازمان تدوین و اطلاع‌رسانی شود. با توجه به نوظهور بودن حوزه دانشی مدیریت دارایی‌های فیزیکی و اثر انکارناپذیر آن بر مدیریت ماشین آلات، توصیه می‌شود در این مسیر حتماً از کمک مشاوران دارای صلاحدید بهره ببرید.