با انجام این نکات سرویس و نگهداری غلطک (به صورت نت خودگران)، با خیال راحت دستگاه را به کار بگیرید!

غلطک ها در پروژه های راهسازی از اهمیت کلیدی برخوردارند زیرا نقش مهمی در ایجاد و نگهداری کیفیت و دوام جاده ها، پارکینگ های عمومی و سایر سطوح پرداخت شده شهری ایفا می کنند. به همین دلیل سعی داریم در این مقاله به سرویس و نگهداری غلطک بپردازیم. چراکه معمولاً در قراردادهای فعلی پیمانکاری ساخت جاده یا سطوح شهری و ساختمانی، ایرادات در عملکرد ماشین آلاتی مثل غلطک منجر به افزایش هزینه پروژه برای پیمانکار می شود و حاشیه سود او را کاهش می دهد.

اهمیت سرویس و نگهداری غلطک در پروژه ها و نت خودگردان

نقش اصلی غلطک ها، متراکم کردن خاک، شن و مصالح آسفالتی در جاده ها و سطوح شهری و ساختمانی است. تراکم یعنی فرآیندی که در آن حفره ها و فضاهای خالی بین ذرات مواد، خاک و مصالح زیرساختی پر می شود. این امر به ایجاد سطحی محکم و بادوام کمک می کند که می تواند وزن ترافیک، اجسام سنگین و ... را در گذر زمان و در شرایط مختلف تحمل کند. مواد اگر به درستی فشرده نشوند، می توانند متخلخل، نامسطح و آماده ترک خوردگی و آسیب دیدن شوند. این امر می تواند منجر به ایجاد چاله، دست انداز و سایر مشکلات در سطح جاده شود.

از غلطک ها همچنین برای صاف کردن سطح مواد آسفالتی نیز استفاده می شود. این امر به ایجاد سطحی بدون ایراد و یکنواخت کمک می کند که برای تردد راحت تر و ایمن تر است و همچنین از تجمع آب و ایجاد آبگیر جلوگیری می کند. سرویس و نگهداری غلطک به همین دلیل کلیدی محسوب می شود. همه این موارد، اهمیت نقش غلطک در یک پروژه عمرانی، راهسازی یا ساختمانی را مشخص می کند. 

ایفای همه این نقش ها وابسته به سلامت دستگاه و همه سیستم های کاری در آن است. برای تحقق این امر، گروه های نگهداری و تعمیرات در شرکت ها مشغول به کار هستند، اما بدون مشارکت اپراتور دستگاه، ممکن است اثربخشی تلاش ها کاهش یابد. نت خودگردان یکی از تاکتیک های اصلی برای مشارکت دادن اپراتور در سرویس و نگهداری غلطک به شمار می رود.

انواع ماشین آلات تراکم - سرویس و نگهداری غلطک در کانون توجه

غلطک های راهسازی در انواع مختلف وجود دارند. هر کدام از این ماشین آلات برای کاربرد ویژه ای طراحی شده اند. متداول ترین انواع غلطک در بین ماشین آلات راهسازی و عمرانی عبارتند از:

غلتک های استوانه ای فولادی صاف:

این غلتک ها متداول ترین ترین نوع در بین غلتک های راهسازی هستند و از آنها برای فشرده سازی خاک، شن و آسفالت استفاده می شود. این نوع غلطک دارای یک درام فولادی صاف است که وزن مورد نیاز برای حفظ قدرت فشرده سازی آن را فراهم می کند.

غلتک های ارتعاشی (یا ویبره):

این غلتک ها برای فشرده کردن خاک، شن و آسفالت استفاده می شوند. در این غلتک ها ارتعاش درام به فشرده شدن مواد کمک می کند. از غلتک های ارتعاشی عموماً در پروژه ها و سایت هایی که به تراکم بالایی نیاز است استفاده می شود.

غلتک های پاچه بزی:

از این نوع غلتک ها بیشتر برای فشرده سازی خاک و شن استفاده می شوند. غلتک پاچه بزی دارای یک درام است که با پاچه های فلزی (برجستگی های متعدد) پوشیده شده است. برجستگی ها عمل فشرده سازی به شکل بسیار موثرتر انجام می دهند. غلتک های پاچه بزی معمولاً برای سایت هایی که در آنها به تراکم در عمق بیشتر نیاز است به کار گرفته می شوند.

غلتک های پنوماتیک:

از این نوع غلطک ها برای فشرده سازی آسفالت استفاده می شود. غلتک پنوماتیک دارای لاستیک است که به توزیع وزن غلتک روی سطح وسیع تر و نتیجه ای مسطح و پرداخت شده کمک می کند. به همین دلیل است که از غلتک های پنوماتیک معمولاً در مواردی استفاده می شود که به سطح صاف نیاز است.

اجزا و بخش های دستگاه – نقش تعمیر و نگهداری غلطک در هر بخش

یک غلطک نیز مانند سایر ماشین آلات راهسازی و عمرانی، از مجموعه سیستم های متعدد و قطعات ریز و درشت تشکیل شده است. مجموعه این قطعات و سیستم ها به عملکرد صحیح دستگاه کمک می کند. برای برنامه ریزی و اجرای سرویس و نگهداری غلطک لازم است با اجزا و سیستم های آن آشنای شویم. اصلی ترین اجزا در یک غلطک عبارتند از:

• • درام: درام استوانه ای نسبتاً بزرگ است که به عنوان چرخ هم در غلطک عمل می کند و از فولاد، لاستیک یا ترکیبی از هر دو ساخته شده است. درام وزن غلتک را فراهم می کند و برای فشرده کردن مواد در سایت کاری یا جاده استفاده می شود.
• • موتور: سیستم مولد قدرت در قلب یک غلتک قرار دارد. این مولد قدرت می تواند با سوخت دیزل یا بنزین و یا با انرژی الکتریکی تغذیه کند. موتور دیزل ممکن است با تکنولوژی های جدید برقی تجهیز شده باشد که حساسیت بیشتری برای سرویس و نگهداری غلطک ایجاب می کند. تعمیر و نگهداری موتور دیزل با استفاده از نت خودگردان بسیار موثرتر قابل اجرا می شود.
•  

• • سیستم انتقال قدرت: سیستم انتقال قدرت نیرو را از موتور به درام یا چرخ ها منتقل می کند. سیستم انتقال قدرت ممکن است شامل گیربکس، دیفرانسیل و پلوس باشد. عموماً سیستم انتقال قدرت در غلطک ها از نوع هیدرواستاتیک است. در سیستم هیدرواستاتیک به جای استفاده از مبدل گشتاور از یک پمپ هیدرولیکی که با موتور دیزل کوپل شده است استفاده می شود. این پمپ هیدرولیک روغن را به جریان می اندازد و در نهایت یک هیدروموتور که به دیفرانسیل کوپل شده، انرژی دورانی مورد نیاز را در چرخ ها ایجاد می کند.
• • شاسی: شاسی قاب اصلی و اسکلت یک دستگاه غلتک است که تمام اجزای دیگر را در جای خود نگه می دارد. شاسی معمولاً از فولاد ساخته می‌شود.
• • سیستم فرمان: سیستم فرمان به راننده یا اپراتور غلطک امکان می دهد تا مسیر حرکت غلتک را کنترل کند. سیستم فرمان ممکن است شامل فرمان، غربیلک فرمان و میل فرمان باشد. اجزاء و قطعات متعددی در سیستم غلطک به کار می رود و در نهایت فرمان گیری ممکن است توسط درام یا لاستیک ها در دستگاه اعمال شود.
• • سیستم ترمز: سیستم ترمز به راننده یا اپراتور اجازه می دهد تا غلتک را متوقف کرده یا سرعت حرکت آن را کنترل کند. سیستم ترمز عموماً شامل پدال ترمز، کالیپر ترمز و دیسک ترمز باشد. البته بسته به نوع غلتک، انواع مختلفی از تجهیزات و سیستم های ترمز در غلطک ها به چشم می خورد.
• • مخزن و سیستم پاشش آب: مخزن آب برای ایجاد رطوبت در درام با هدف جلوگیری از ایجاد چسبندگی مواد به سطح آن در غلطک تعبیه می‌شود. در اجرای سرویس و نگهداری غلطک بر مبنای نت خودگران، آیتم هایی مربوط به این سیستم یا سایر سیستم ها بسیار مستعد محسوب می شوند.
• • سیستم برق و روشنایی: ماشین آلات راهسازی و عمرانی روز به روز بیش از پیش به سیستم ها و قطعات برقی و الکترونیکی مجهز می شوند. غلطک های راهسازی نیز از این قاعده مستثنی نیستند. سیستم برق شامل باطری، موتور استارت، دینام یا آلترناتو، برد های کنترل کننده و مانیتور پنل، انواع سنسورها و عملگرها (سولنوئیدها) در سیستم برق به چشم می خورند.
• • کابین اپراتور: محفظه اپراتور فضایی است که راننده در آن مستقر شده و کنترل دستگاه را در دست می گیرد. کابین اپراتور شامل قطعاتی شامل صندلی، فرمان، کنترل ها و نشانگرها باشد. در بسیاری از پروژه های راهسازی دیده می شود که مدیران ماشین آلات نسبت به آسایش و شرایط اپراتور که وابسته به نگهداشت کابین است، بی توجهی می کنند.
•  

همچنین در انواع مختلف غلتک ها ممکن است اجزای اضافی وجود داشته باشند که بایست در یک برنامه سرویس و نگهداری غلطک (خصوصاً در نت خودگردان) در نظر گرفته شوند، مانند:

• • غلتک های ویبره: غلتک های ویبره دارای یک سیستم لرزش هستند که به فشرده شدن مواد کمک می کند. این رسیستم معمولاً شامل یک مدار هیدرولیک مجهز به هیدروموتور و وزنه های لنگ است که در دورهای مختلف، شدت و دامنه ارتعاشات درام را تغییر می دهد.
• • غلتک های پاچه بزی: همانطور که پیشتر گفته شد غلتک های پاچه بزی دارای درام از نوع خاصی هستند که با پاچه های فلزی پوشیده شده است. پاچه ها به کمک مواد در فشرده شدن مواد در عمق بیشتر کمک می کنند.
• • غلتک های پنوماتیک: غلتک های پنوماتیک دارای لاستیک هستند. تایرها که به توزیع وزن غلتک روی سطح وسیع تری کمک می کند. لاستیک ها عمر مشخص دارند و نگهداری آنها ملاحظات خاص خود را دارد.
•  

نقش اپراتور در سرویس و نگهداری غلطک – سیستم نت خودگران 

نت اپراتوری یا (Autonomous Maintenance) در ماشین آلات راهسازی و به طور کلی در مدیریت نگهداری و تعمیرات به مجموعه اقداماتی گفته می‌شود که اپراتور به طور منظم (مثلاً روزانه، هفتگی و ماهانه) برای حفظ و نگهداری از دستگاه انجام می‌دهد. هدف از اجرای پروژه های نت اپراتوری یا نت خودگردان، معمولاً شامل مواردی همچون افزایش طول عمر دستگاه، کاهش خرابی‌ها و بهبود عملکرد آن است.

بعضی از وظایف اصلی نت اپراتوری در ماشین آلات راهسازی و خصوصاً سرویس و نگهداری غلتک عبارتند از:

• • بازرسی روزانه: انتظار می رود اپراتور قبل از شروع هر شیفت کاری دستگاه را با اجرای عملیات دور زدن (Walk Around) مورد ارزیابی و بازدید قرار دهد. در این کار که حداکثر چند دقیقه به طول می انجامد، اپراتور به دنبال ایراداتی می گردد که ممکن است حاکی از شرایط غیر عادی باشد. اپراتور غلطک در صورت رویت هر گونه مشکل، باید مسئله را با سرپرست شیفت یا تیم تعمیر و نگهداری ماشین آلات در میان بگذارد.
• • گریس کاری: یکی از سرویس های معمول در ماشین آلات راهسازی و عمرانی و غلطک ها، گریسکاری است. گریسکاری اجزا، باعث افزایش طول عمر و جلوگیری از فرسایش قطعات می‌شود. انجام این کار به تخصص زیادی نیاز ندارد و توصیه می شود که در برنامه نت به عهده اپراتور قرار داده شود. این آیتم در سرویس و نگهداری غلطک نقش کلیدی دارد.
• • سرویس فیلترها: طبق دستورالعمل‌های سازنده، فیلترهای دستگاه را به طور مرتب تعویض یا تمیز شوند. در پروژه هایی با تعداد ماشین آلات زیاد احتمالاً به صرفه تر آن است که تعویض فیلترها توسط تیم سرویس و نگهداری انجام شود. اما اگر تعداد ماشین آلات محدود باشد، تعویض فیلتر در غلطک هم می تواند توسط اپراتور انجام شود.
• • کنترل سطوح مایعات: انتظار می رود اپراتور یا راننده غلطک سطوح مایعات دستگاه، مانند روغن موتور، روغن هیدرولیک و مایع خنک کننده را به طور مرتب بررسی کند و در صورت نیاز، تیم سرویس و نگهداری را برای انجام سرریز و یا تعویض روغن فرا بخواند. این آیتم در اجرای نت خودگردان بسیار حائز اهمیت است.
•  

• • تنظیمات: اپراتور غلطک باید طبق دستورالعمل‌های سازنده، تنظیمات دستگاه را به طور مرتب بررسی و رصد کند. مخصوصاً در مورد غلطک های بروز با تکنولوژی بالا که این تنظیمات توسط مانیتور پنل مدیریت می شود، باید اطمینان حاصل شود که اپراتور غلطک تا حد کافی، با این تنظیمات آشنایی دارد.
• • نظافت: اپراتور باید در پایان هر شیفت کاری، دستگاه را به طور کامل تمیز کند. تمیزی دستگاه باعث می شود خرابی ها و نشتی ها راحت تر قابل شناسایی باشند. اجزاء مختلف غلتک پس از هر شیفت کاری، با صرف زمان معقول قابل نظافت توسط اپراتور آن هستند.
•  

علاوه بر وظایف فوق، اپراتور یک دستگاه غلطک (خصوصاً در زمان استقرار نت خودگردان) باید به موارد زیر هم توجه داشته باشد:

• • با علائم هشدار دهنده دستگاه آشنا باشد و در صورت مشاهده هرگونه علامت هشدار دهنده، آن را به سرپرست یا تعمیرکار گزارش دهد.
• • از دستگاه به طور صحیح و مطابق با دستورالعمل‌های سازنده استفاده کند.
• • از دستگاه برای انجام کارهایی که برای آن طراحی نشده است استفاده نکند.
• • گزارش‌های روزانه از عملکرد دستگاه را ثبت کند.
•  

نت اپراتوری یا نت خودگردان (Autonomous Maintenance) فواید بسیاری برای مالکان ماشین آلات سنگین، پیمانکاران و اپراتورها دارد، از جمله:

• • کاهش خرابی‌ها: با انجام منظم نت اپراتوری، می‌توان از بسیاری از خرابی‌های دستگاه جلوگیری کرد. جلوگیری از یک خرابی عمده، از تحمیل هزینه مستقیم (قطعات یدکی و اجرت) و هزینه غیرمستقیم (عدم النفع تولید و کندی پیشرفت پروژه) جلوگیری می کند.
• • افزایش طول عمر دستگاه: با مراقبت و نگهداری صحیح از دستگاه، می‌توان طول عمر آن را به طور قابل توجهی افزایش داد. دستگاه هایی مانند غلطک از جمله دارایی های ارزشمند شرکت ها محسوب می شوند، حافظت از این دارایی ها به معنی کاهش هزینه و افزایش بازدهی سرمایه است.
• • بهبود عملکرد دستگاه: با انجام نت اپراتوری، می‌توان عملکرد دستگاه را بهینه کرد و از حداکثر کارایی آن بهره برد. سرعت و کیفیت کار دستگاه با این کار بهبود یافته و در نهایت کیفیت کار پیمانکار ارتقاء می یابد.
• • افزایش ایمنی: با انجام نت اپراتوری، می‌توان از بروز حوادث ناشی از نقص فنی دستگاه جلوگیری کرد. با سخت گیرانه تر شدن قوانین و همچنین بر اساس اخلاق حرفه ای، لازم است که حداکثر تلاش برای اجتناب از سوانح در پروژه تلاش شود. بهترین تجربیات نشان می دهد که اجرای نت اپراتوری، تا 50 درصد در کاهش حوادث ایمنی موثر است.
•  

در نهایت، نت اپراتوری بخش مهمی از برنامه نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه (PM) ماشین آلات سنگین راهسازی و عمرانی است. با انجام منظم نت اپراتوری، می‌توان از عملکرد صحیح و ایمن دستگاه برای سال‌های متمادی اطمینان حاصل کرد.

استقرار نت خودگردان برای بهبود سرویس و نگهداری غلطک در پروژه

اگر تا به اینجای مقاله همراه ما بوده اید، متوجه شده اید که نت خودگردان یا همان نت اپراتوری (AM) روشی برای نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه ماشین آلات است که در آن اپراتور نقش کلیدی در انجام بازرسی ها، گریس کاری، تنظیمات و سایر وظایف نگهداری روزانه ایفا می کند. این روش در مقابل نت سنتی قرار می گیرد که در آن تعمیرات و نگهداری عمدتاً توسط تکنسین های متخصص انجام می شود. در بخش پایانی این مقاله به بررسی ملاحظات و الزاماتی می پردازیم که برای استفاده حداکثری از این روش مورد نیاز است.

موارد کلیدی برای اجرای موفق نت خودگردان:

• • تعهد مدیریت: مدیریت باید به نت خودگردان متعهد باشد و منابع لازم را برای آموزش اپراتوران، تهیه ابزار و قطعات یدکی و ایجاد فرهنگ نگهداری پیشگیرانه در سازمان فراهم کند.
• • آموزش اپراتورها: اپراتوران باید آموزش های لازم را برای انجام وظایف نت خودگردان به طور ایمن و موثر ببینند.
• • برنامه ریزی و زمان بندی: باید یک برنامه ریزی و زمان بندی منظم برای انجام وظایف نت خودگردان وجود داشته باشد.
• • سیستم نظارت: باید سیستمی برای نظارت بر عملکرد برنامه نت خودگردان و شناسایی و رفع مشکلات احتمالی وجود داشته باشد.
• • مستندسازی: باید تمام فعالیت های نت خودگردان به طور کامل مستند شود.
•  

نت خودگردان می تواند روشی موثر برای بهبود قابلیت اطمینان، عملکرد و طول عمر ماشین آلات راهسازی باشد. با اجرای موفق نت خودگردان، می توان هزینه های نگهداری و تعمیرات را کاهش داد، ایمنی را افزایش داد و از حداکثر بهره وری دستگاه بهره برد. اگر به آموزش، مشاوره و یا خدمات اجرای سرویس و نگهداری غلطک یا سایر ماشین آلات راهسازی و عمرانی نیاز دارید، می توانید از طریق شماره های تماس شرکت با ما تماس حاصل فرمایید. همچنین می توانید از طریق فرم تماس با ما، برای ما پیام بگذارید. پاسخگویی شما خواهیم بود.

اگر به دریافت آخرین مقالات مرتبط با ماشین آلات سنگین راهسازی، معدنی و عمرانی علاقمند هستید می توانید در اینجا به عضویت سایت ماشین یار در بیایید. آخرین مقالات روز منتشر شده در ماشین یار، برایتان ایمیل خواهد شد و همیشه به روز خواهید بود.