در فرهنگ ایران باستان نگهداری از سرمایه و دارایی یک سنت بوده است. این سنت که از دیرباز مورد توجه ایرانیان قرار داشته امروزه به عنوان عنصر مرکزی در شرکت های تجهیز محور دارنده ماشین آلات راهسازی، به خلق ارزش اقتصادی بیشتر از طریق به کارگیری سرمایه ها و دارایی های فیزیکی کمک می کند. سرویس و نگهداری ماشین آلات راهسازی به سازمان ها و شرکت های پیمانکاری یا صنعتی در بخش های مختلف کمک می کند تا عملکرد اقتصادی بهتری رقم بزنند. تعمیر و نگهداری بیل مکانیکی یکی از مهم ترین اقدامات در نگهداشت ماشین آلات راهسازی و معدنی محسوب می شود.

ماشین آلات راهسازی شامل چه دستگاه هایی می شوند؟

وقتی صحبت از ماشین آلات راهسازی و معدنی یا به تعبیر جامع تر از ماشین آلات سنگین (Heavy Equipment) می کنیم، انواع ماشین آلات و تجهیزاتی که معمولاً با یک موتور دیزل به عنوان مولد قدرت و یک سیستم هیدرولیک به عنوان سیستم انتقال قدرت به اجزای کارساز تجهیز شده اند، به ذهن متبادر می شود. این نوع ماشین آلات شامل انواع ماشین آلات عملیات خاکی مانند بیل مکانیکی در انواع چرخ لاستیکی یا چرخ زنجیری، انواع لودر، بولدوزر، گریدر، غلطک، فینیشر، دامپتراک و ... می شوند. 

صنایع خاص، ماشین الات سنگین راهسازی و معدنی خاص را به کار می گیرند. انواع شاول ها یا دستگاهی مانند TBM می تواند در این دسته ماشین آلات سنگین گران قیمت و خاص قرار گیرند. سرویس و نگهداری ماشین آلات راهسازی و معدنی خاص، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. چراکه از طریق علمی و تجربی ثابت شده نسبت به تعمیرات واکنشی بسیار ارزان تر تمام می شود. مثلاً در مورد تعمیر و نگهداری بیل مکانیکی در سایز های مختلف می توان به این امتیازات اشاره نمود:

• - کاهش خرابی اضطراری در اجزاء اصلی مانند موتور، پمپ اصلی و عملگرها
• - حفظ توان کاری و جلوگیری از افت قدرت و سرعت دستگاه
• - کاهش سوانح کار و خسارات جانی و مالی
• - بهبود محیط کار و روحیه کاری پرسنل
• -  حفظ ارزش تجهیزات و ماشین آلات
•  

تعمیر و نگهداری بیل مکانیکی، تضمین کننده سودآوری

بیل مکانیکی در برندها، مدل ها و سایزهای مختلف در طول چند دهه گذشته، راه خود را به انواع پروژه های شهری و خارج شهری باز کرده است. این دستگاه با قدرت مانور بالا جایگزین بسیاری از دستگاه های دیگر شده است. همین امر باعث شده است که در هر سایت راهسازی، زیرساختی یا معدنی، نقش های اصلی مانند:

• - بارگیری تراک ها، حفاری در معادن، 
• - زیر سازی در پروژه های راهسازی، 
• - لایروبی شبکه های آبرسانی و ... 
• - حفر کانال ها
•  

بر عهده این دستگاه و اپراتور آن قرار داده شود.

عبارت تعمیر و نگهداری بیل مکانیکی به مجموعه تلاش های سازمان دارنده یا به کار گیرنده دستگاه برای حفظ کارایی آن اشاره دارد. مجموعه ای از اقدامات مختلف در خصوص سرویس و نگهداری ماشین آلات راهسازی مانند بیل مکانیکی برنامه ریزی و اجرا می شوند. عمده سازمان ها برای برنامه ریزی این اقدامات از توصیه های سازنده و اطلاعات تجربی تیم نگهداری و تعمیرات برای این کار استفاده می کنند. در سازمان های پیشرو، به توصیه های سازنده اکتفا نمی شود، بلکه با در نظر گرفتن عوامل خاص سایت کاری مانند سختی خاک، میزان رطوبت، میزان سیلیس و عناصر مضر برای سلامتی دستگاه برنامه PM یا نگهداری زمان بندی شده اصلاح و بروز می شود.

ماشین آلات راهسازی و معدنی برای کار در سخت ترین شرایط طراحی شده اند، اما حتی با سرویس و نگهداری خوب، باز هم خرابی های اضطراری اجتناب ناپذیرند. به همین دلیل مهم است که دسترسی به مکانیکی یا تعمیرکار ماشین آلات راهسازی و موجودی قطعات یدکی ضروری محسوب می شود. مجموعه این اقدامات به کاهش زمان تعمیرات و میزان دوباره کاری تعمیراتی منجر می شود. دسترس پذیری و قابلیت اطمینان یک بیل مکانیکی با نگهداری و تعمیرات با کیفیت، تضمین کننده کاهش هزینه خواب ناگهانی و افزایش سودآوری آن است. این امر فقط با سرویس و نگهداری ماشین آلات راهسازی با تکیه بر دانش و تخصص روز امکان پذیر است.

تعمیر و نگهداری بیل مکانیکی شامل چه آیتم هایی می شود؟

برای اجرای درست یک برنامه تعمیر و نگهداری بیل مکانیکی بازه های زمانی مشخص می شوند. برخی آیتم ها به صورت روزانه (10 ساعت)، هفتگی (50 تا 100 ساعت) و ماهانه (250 تا 500 ساعت) برنامه ریزی و اجرا می شوند. همچنین مواردی مانند تعویض روغن هیدرولیک، تنظیم کشش زنجیر ممکن است برای فواصل طولانی تر (مثلاً 1500 تا 3000) برنامه ریزی شوند. زمانبندی اقداماتی مانند بادگیری فیلتر هوا یا تعویض روغن موتور تابع عوامل متعدد مانند میزان گرد و خاک محیط یا کیفیت سوخت مصرفی است و باید به دقت کارشناسی شود. از جمله این آیتم های سرویس و نگهداری ماشین آلات راهسازی مانند بیل مکانیکی می توان به موارد زیر اشاره نمود:

سیستم ها و قطعات اصلی و نقش آن در تعمیر و نگهداری بیل مکانیکی

یک بیل مکانیکی شامل سیستم هایی مانند مولد قدرت (موتور دیزل)، انتقال قدرت (سیستم هیدرولیک شامل مخزن روغن، پمپ هیدرولیک، شیر کنترل اصلی و سایر شیرهای فرعی کنترل فشار و دبی)، اجزای کارساز و عملگرها (انواع جک ها و هیدروموتورها) و سایر تجهیزات مانند چکش و کراشر می شود. علاوه بر این سیستم ها معمولاً یک سیستم برق و الکترونیک عملکردهای مختلف دستگاه را بر اساس خواست اپراتور تنظیم کرده و فعال می کند.

تعمیر و نگهداری بیل مکانیکی در هر یک از این بخش ها ملاحظات ویژه ای دارد. موتور دیزل نسبت به ورود گرد و خاک و کمبود یا آلودگی روغن یا سوخت حساس است. مخصوصاً اگر موتور دیزل به سیستم سوخت رسانی برقی مانند ریل مشترک مجهز باشد، لزوم تعویض فیلترهای سوخت و استفاده از قطعات یدکی باکیفیت به شدت افزایش می یابد. برای برنامه ریزی و اجرای سرویس و نگهداری ماشین آلات راهسازی مانند بیل مکانیکی باید به این نکته توجه بسیار داشت.

همینطور در مورد سیستم هیدرولیک، اقلام مصرفی مانند روغن هیدرولیک، ویژگی های اصلی آن مانند گران روی و مقاومت آن در برابر تغییرات دمایی بسیار مهم است. تعویض به موقع فیلترهای برگشت هیدرولیک، فیلتر سروو و فیلترهای نشتی، باعث می شود که ذرات و پلیسه ها به خوبی جذب شده و وارد اجزای حساسی مانند شیر کنترل و شیرهای برقی نشوند. عدم رعایت این موارد باعث می شود:

کاهش عملکرد بیل مکانیکی:

• • اقلام مصرفی با کیفیت پایین ممکن است به سرعت فرسوده شوند و نیاز به تعویض مکرر داشته باشند. این امر می تواند منجر به از دست رفتن زمان و کاهش بهره وری شود.
• • همچنین ممکن است عملکرد بیل مکانیکی را مختل کنند و باعث کندی، نشت یا عدم کارایی آن شوند.
•  

افزایش هزینه ها تعمیر و نگهداری بیل مکانیکی:

• • هزینه های تعویض مکرر اقلام مصرفی با کیفیت پایین می تواند به طور قابل توجهی افزایش یابد.
• • همچنین ممکن است منجر به خرابی های زودهنگام و پرهزینه سایر اجزای بیل مکانیکی شود.
•  

کاهش ایمنی:

• • اقلام مصرفی با کیفیت پایین ممکن است به درستی کار نکنند و منجر به نشت، آتش سوزی یا سایر خطرات ایمنی شوند.
• • همچنین می توانند باعث از دست رفتن کنترل بیل مکانیکی و بروز تصادف شوند.
•  

کاهش عمر مفید بیل مکانیکی:

• • استفاده از اقلام مصرفی با کیفیت پایین می تواند به طور قابل توجهی عمر مفید بیل مکانیکی را کاهش دهد.
• • این امر به معنای هزینه های بیشتر برای تعمیرات و تعویض در آینده خواهد بود.
•  

آسیب به محیط زیست:

• • برخی از اقلام مصرفی با کیفیت پایین ممکن است حاوی مواد مضر برای محیط زیست باشند.
• • نشت یا دفع نادرست این مواد می تواند به آلودگی خاک و آب منجر شود.
•  

اقلام مصرفی و اهمیت آن در سرویس و نگهداری ماشین آلات راهسازی

همانطور که گفته شد انواع اقلام مصرفی برای سیستم های مختلف بیل مکانیکی مورد استفاده قرار می گیرند. استفاده از روانکارها (روغن و گریس) با ویسکوزیته یا گران روی مناسب از اهمیت کلیدی برخوردار است. روانکار باید متناسب با محل استفاده در دستگاه انتخاب شود. مقاومت کافی در برابر دما و فشار از جمله ویژگی های اصلی یک روغن هیدرولیک یا گریس محسوب می شود. سایر اقلام مصرفی مانند روغن موتور هم بایست امکان تحمل دمای زیاد محفظه احتراق و همچنین تغییرات ویسکوزیته با تغییرات دمایی را داشته باشند.

در شرایط فعلی بازار قطعات یدکی و اقلام مصرفی سرویس و نگهداری ماشین آلات راهسازی و معدنی، آیتم های بی کیفیت به نام اصلی به فروش می رسند. همین امر باعث شده که در صورت استفاده از تامین کننده بی نام و نشان یا غیر حرفه ای، عواقب سنگینی را متوجه مالکان یا بهره برداران ماشین آلات کند. به همین دلیل به شدت توصیه می کنیم که برای اطمینان از خدمات و قطعات با کیفیت تعمیر و نگهداری بیل مکانیکی، با تامین کنندگان و پیمانکاران حرفه ای همکاری کنید. واحد خدمات فنی ماشین یار در این زمینه می تواند یکی از تامین کنندگان و پیمانکاران متعهد، در کنار شما باشد.

تنظیم کشش زنجیر در تعمیر و نگهداری بیل مکانیکی

تنظیم کشش زنجیر بیل مکانیکی یکی از اقدامات مهم در نگهداری این ماشین آلات است که به طور مرتب باید انجام شود. زنجیر شل می تواند باعث پرش زنجیر، سایش بیش از حد و خرابی شود. زنجیر خیلی سفت نیز می تواند به یاتاقان ها و سایر اجزای بیل مکانیکی آسیب برساند.

مراحل کلی تنظیم کشش زنجیر بیل مکانیکی به شرح زیر است:

1. 1. محل پیچ تنظیم را پیدا کنید: پیچ تنظیم معمولاً در نزدیکی چرخ آیدلر یا جک زنجیر قرار دارد.
2. 2. زنجیر را بررسی کنید: زنجیر را با دست بچرخانید. باید به اندازه کافی شل باشد که حدود 2 تا 3 سانتی متر در شل ترین قسمت خود از زمین فاصله داشته باشد.
3. 3. پیچ تنظیم را بچرخانید: برای سفت کردن زنجیر، پیچ تنظیم را بچرخانید. برای شل کردن زنجیر، پیچ را در جهت عقربه های ساعت بچرخانید.
4. 4. مجدداً زنجیر را بررسی کنید: زنجیر را دوباره بچرخانید و در صورت نیاز تنظیم را انجام دهید.
5. 5. پیچ ها را محکم کنید: پس از اینکه از تنظیم صحیح کشش زنجیر مطمئن شدید، تمام پیچ ها را محکم کنید.
6.  

نکات:

• • قبل از تنظیم کشش زنجیر، دفترچه راهنمای بیل مکانیکی خود را برای دستورالعمل های خاص دستگاه خود مطالعه کنید.
• • کشش زنجیر متناسب با میزان سفتی یا شلی خاک محل کار تنظیم می شود.
• • از ابزار مناسب برای تنظیم پیچ ها استفاده کنید.
• • در هنگام تنظیم زنجیر، مراقب دست های خود باشید.
• • اگر در تنظیم کشش زنجیر مشکل دارید، از یک مکانیک واجد شرایط کمک بگیرید.
•  

نت اپراتوری در تعمیر و نگهداری بیل مکانیکی

کاربران یا اپراتورهای ماشین آلات راهسازی و معدنی مانند بیل مکانیکی، نقش کلیدی در نگهداری از این دارایی های ارزشمند ایفا می کنند. در روش های جدید نت مانند TPM یا نت بهره ور فراگیر، از این ظرفیت حداکثر بهره برداری انجام می شود. نت اپراتوری یا نت خودگردان، شامل مجموعه اقدامات سازمان برای توانمندسازی کاربران یا اپراتورها برای ایفای نقش در سرویس و نگهداری ماشین آلات راهسازی و صیانت از این سرمایه ها می شود.

برای تعمیر و نگهداری بیل مکانیکی به شکل موثر، کاربر یا اپراتور می تواند برخی آیتم های سرویس مانند گریسکاری یا چک و بازدید آیتم هایی مانند سطح روغن را انجام دهد. سازمان و واحد ماشین آلات باید بتوانند تعهد و دلسوزی اپراتورهای ماشین آلات را به شکلی جلب کنند تا این افراد دارایی های شرکت را مانند دارایی های خود نگهداری کنند. رسیدن به این هدف می تواند کار بسیار دشواری باشد، اما تجربه نشان داده است که با استفاده از دانش و تخصص روز ممکن می شود. همکاران ما در واحد مشاوره شرکت ماشین یار می توانند برای رقم زدن این تحول در کنار سازمان های پیشرو باشند.

اهمیت سیستم ها و فرآیندها در سرویس و نگهداری ماشین آلات راهسازی

پیاده سازی و اجرای تمامی موارد بالا در شرکت یا سازمانی که ناوگان بزرگی از ماشین آلات راهسازی و معدنی از جمله بیل مکانیکی دارد کاری دشوار است. این کار دشوار تنها با به کارگیری سیستم ها و فرآیندهای مناسب قابل انجام می شود. مجموعه این فرآیندها و اجزاء سازمانی در قالب سیستم مدیریت ماشین آلات یا سیستم نت ماشین آلات در چنین سازمان هایی به کار گرفته می شوند. 
یکی از چالش ها در این دست سازمان ها جمع کردن دو نوع شایستگی فنی و سیستمی است. خبرگان فنی معمولاً در مورد تلاش های سیستمی دیدگاه مثبتی ندارند و بالعکس خبرگان سیستمی گاهاً آشنایی کمی با چالش ها و مشکلات اجرایی فنی دارند. حل چنین مشکلاتی می تواند به ایجاد مزایایی مانند موارد زیر منجر گردد:

• - افزایش همکاری و کار تیمی در بین پرسنل سرویس و نگهداری ماشین آلات راهسازی
• - بهبود ارتباطات کاری
• - افزایش نوآوری در تعمیر و نگهداری بیل مکانیکی و سایر ماشین آلات
• - حل سریعتر و موثرتر مشکلات
• - افزایش رضایت شغلی تکنسین ها و کارشناسان
• - افزایش بهره وری
•  

برای غلبه به چنین مشکلاتی و استفاده حداکثری از ظرفیت های سیستم و فنی در زمینه سرویس و نگهداری ماشین آلات مانند بیل مکانیکی، استفاده از توان مشاوره به عنوان تسهیلگر می تواند یک راهکار موثر باشد. شرکت ماشین یار، با حضور فعال در زمینه آموزش، مشاوره و اجرای خدمات نگهداری و تعمیرات ماشین آلات راهسازی برای خدمت رسانی به سازمان ها و شرکت های پیشرو آماده است. برای کسب اطلاعات بیشتر می تواند از طریق شماره های تماس یا فرم تماس با ما تماس حاصل فرمایید.

"اگر به دریافت آخرین مقالات مرتبط با ماشین آلات سنگین راهسازی، معدنی و عمرانی علاقمند هستید می توانید در اینجا به عضویت سایت ماشین یار در بیایید. آخرین مقالات روز منتشر شده در ماشین یار، برایتان ایمیل خواهد شد و همیشه به روز خواهید بود."