انتخاب لیفتراک مناسب = کاهش هزینه ها

انتخاب مناسب لیفتراک برای جابجایی بار میتواند تا اندازه چشمگیری از هزینه های حین خرید و تعمیرات ناشی از خرابی های احتمالی جلوگیری کند. همچنین انتخاب درست و یک خرید موفق میتواند در روحیه افرادی که به نوعی درگیر کار با لیفتراک هستند نیز تاثیر گذار باشد، چراکه لیفتراک متناسب با شرایط محیط کار ، نوع بار و وزن بار میتواند سهولت در جابجایی مواد، سرعت در انتقال مواد ،کاهش خستگی اپراتور و افزایش راندمان را برای مجموعه به همراه داشته باشد.

طیف وسیعی از لیفتراک ها وجود دارند که هریک برای کاربری خاصی طراحی و ساخته شده اند.با این وجود این سوال وجود دارد که پس چگونه میتوان یک لیفتراک متناسب با شرایط کاری مجموعه انتخاب کرد؟

محیط کار لیفتراک

اولین موردی که باید در نظر گرفت شرایط محیطی است که لیفتراک بایستی در آنجا کارکند. محیط کار شما اولین گزینه ای خواهد بود که عواملی همچون نوع سوخت ، نوع لیفتراک ، نوع لاستیک و نوع سیستم انتقال قدرت را معیین میکند. عدم توجه به شرایط محیطی مجموعه و نوع بار در انتخاب لیفتراک افزایش خرابی های اضطراری ، رکود در تولید ، بالارفتن هزینه های جانبی و نهایتا مستهلک شدن آنرا به همراه خواهد داشت.
در نظر گرفتن موارد زیر برای انتخاب صحیح لیفتراک با توجه به محیط کاری لیفتراک قابل توجه می باشد. عوامل محیطی شرایط کار و کاربری لیفتراک که بایست در هنگام خرید مد نظر قرار گیرند را میتوان در تقسیم بندی زیر تفکیک نمود:

• سطح صاف (روکش آسفالت یا سیمان)
• سطح ناصاف (خاکی)
• فضای باز یا سرپوشیده و یا هردو مورد
• مواد بسته بندی شده روی پالتهای استاندارد و یا مواد مایع در ظروف مخصوص
• میزان ساعت کارکرد لیفتراک

ارتفاع بارگیری

در برخی از انبارها و یا مجموعه های تولیدی انباشت مواد در قفسه های مرتفع قرارمی گیرد، بنابراین ارتفاع بالابری بار توسط دکل لیفتراک می بایست مطابق با نیاز مجموعه انتخاب شود.

به شکل استاندارد دکل لیفتراک که توسط شرکت سازنده به مشتری ارائه میشود، دو کشو (مجهز به یک ریل ثابت و یک ریل متحرک) با ارتفاع باربرداری بین 3 تا 4 متر می باشد. با این وجود گزینه های مختلفی از لحاظ ارتفاع باربرداری وجود دارد که به شکل سفارشی بر اساس خواست مشتری بر روی لیفتراک نصب میشود. نهایت ارتفاع مجازی که لیفتراک های سوختی (کانتر بالانس) با وزن باربرداری 5000 کیلوگرم ، میتوانند داشته باشند حدوداً 6 متر است.

از جمله مواردی که در انتخاب نوع ارتفاع باربرداری لیفتراک باید علاوه بر ارتفاع قفسه (ها) در نظر گرفت به شرح زیر است:

• ارتفاع درب ورود: 

حداقل ارتفاع لازم درب انبار برای عبور ایمن لیفتراک 5/2 متر است. اگر داخل انبار تنوع ارتفاع بارگیری وجود دارد و این ارتفاع از اندازه درب ورودی بیشتر است، بهترین گزینه، انتخاب لیفتراک با دکل کانتینر رو (دو کشو و سه کشو به همراه جک کانتینر رو )است. زیرا ارتفاع بسته دکل های کانتینر رو (در وضعیت جمع شده) حد اکثر9/1 متر بوده و تا ارتفاع 5/4 متر قابلیت دسترسی را دارند. انتخاب این نوع دکل میتواند مشکل محدودیت ارتفاع درب ورودی را رفع نماید.

• وزن و حجم بار در ارتفاع مورد نیاز: 

با توجه به اینکه لیفتراک دارای سه نقطه مرکز ثقل و فاقد سیستم تعلیق (یا متعادل کننده دستگاه) می باشد، بنابراین حمل بار در ارتفاع بایستی طبق استانداردهای درج شده روی پلاک مشخصات (یا جدول بار) لیفتراک که قالباً در دید اپراتور روی درب موتور یا داشبرد نصب میشود عمل کرد.

اکثر خریداران لیفتراک با این اشتباه که حداکثر  وزن بار با حداکثر ظرفیت باربرداری لیفتراک مناسب ترین معیار هم از لحاظ قیمت خرید و هم از جهت استفاده بهینه از لیفتراک است، اقدام به انتخاب و خرید گزینه مورد نظر خود میکنند. مهم ترین بخش از آیتم های خرید لیفتراک، تناسب سازی وزن بار(یا بارهای) مورد بارگیری با میزان ظرفیت نامی لیفتراک است.

هرچقدر بار از زمین فاصله بگیرد خطر واژگونی لیفتراک افزایش میابد. شرکت های سازنده لیفتراک مطابق استاندارد جهانی ASME B56.6 – 2005 برای حفظ امنیت (در وسط لیفتراک) اندازه ای را برای فاصله میان مرکز بار روی شاخک های لیفتراک تا ساق شاخک، مشخص میکنند. بر اساس این استانداردها برای لیفتراک با ظرفیت باربرداری تا 3600 کیلوگرم مرکز بار تا ساق قائم شاخک 600 میلی متر تنظیم شده و برای لیفتراک های به ظرفیت باربرداری بیشتر از 3600 کیلوگرم مرکز بار در فاصله 600 ، 900 ، 1200 میلی متر تنظیم شده است. اطلاع از مرکز ثقل و وزن بار کمک میکند تا لیفتراکی انتخاب شود که متناسب با مرکز بار تعریف شده باشد. اما متاسفانه اغلب اوقات این موضوع در انتخاب و خرید لحاظ نمی شود.

• تنوع و تعدد ارتفاع بارگیری از نظر نوع اندازه (محدودیت های ارتفاعی): 

امکان دارد در مجموعه ای به لحاظ قفسه بندی های مختلف و ضرورت های بارگیری ارتفاع های مختلفی برای قرار دادن بار نیاز باشد و مصرف کننده در برخی از این ارتفاع ها با محدودیت انتخاب دکل مواجه شود.
به طور مثال مجموعه ای دارای انبار و سکوی بارگیری است و لیفتراک میبایستی از داخل کانتینتر بار را خارج کند  که برای انجام این امر به لیفتراک با دکل کانتینر رو دارای ارتفاع جمع شده 9/1 متر احتیاج دارد. در انبار نیز برای قرار دادن بار در ارتفاع 4 متر یا 5/4 متر نیاز به لیفتراکی دارد که به این ارتفاع بارگیری به راحتی دسترسی داشته باشد، در این حالت خریدار میتواند با انتخاب دکل سه کشو کانتینر رو  محدوده بارگیری بین 2 تا 5/4 متر را پوشش دهد.

نکته: برای دسترسی به ارتفاعات بیش از 6 متر بایستی از ریچ تراک استفاده کرد. ریچتراک ها میتوانند به ارتفاع 12 متر نیز دسترسی داشته باشند

• عرض راهروی انبار: 

عرض راهرو های انبار ها یا سالنها میبایستی متناسب با محیط گردش لیفتراک باشد تا به راحتی و بدون اینکه به مانعی برخورد کند چرخش انجام شود. بنابراین اگر راهروی سالن کمتر از 5/2 متر است، بهتر است از گزینه هایی مانند: استکر ، سایت لودر با دکل مفصلی و ریچ تراک ، لیفتراک برقی (سه چرخ) استفاده شود. برخی شرکت های سازنده لیفتراک برای راهروهای باریک با کوچکتر کردن شاسی و کاهش طول لیفتراک توانسته اند که این محدودیت را از بین ببرند. شرکت هایی مانند کوماتسو و تویوتا در این حوزه فعال هستند. مانند مدل های سری AX از محصولات شرکت کوماتسو که با قابلیت گردش در فضای 9/1 متری با تناژ بارگیری از 1800 کیلوگرم تا 3000 کیلوگرم به بازار عرضه میشوند.

وزن بارگیری 

لیفتراک ها با ظرفیت بارگیری از وزن 1500 تا 45000 کیلوگرم تولید میشوند، و به این وزن ظرفیت باربرداری یا بارگیری لیفتراک می گویند. ظرفیت بارگیری به میزان باری گفته می شود که لیفتراک قادر به حمل آن در شرایط ایمن باشد. این وزن روی پلاک مشخصات نصب شده روی بدنه لیفتراک درج شده است. مقدار وزن نهایی باری که لیفتراک بایستی حمل کند همان وزن بارگیری استاندارد لیفتراک نیست. فرضاً اگر وزن بار 3500 کیلوگرم باشد به این معنی نیست که لیفتراکی با ظرفیت بارگیری 3500 کیلوگرم گزینه مناسبی برای خرید خواهد بود.

توصیه شرکت های سازنده لیفتراک و سازمانهای جهانی ایمنی و بهداشت کار این است که برای حفظ ایمنی بیشتر سرنشین (کاربر)، لیفتراک و بار آن، همواره ظرفیت بارگیری لیفتراک بین 300 تا 500 کیلوگرم بیشتر از ظرفیت واقعی بار باشد. رعایت این مهم برای انتخاب و خرید لیفتراک علاوه بر لحاظ نمودن موارد ایمنی ذکر شده در بالا، باعث می شود خرابی های اضطراری ناشی از اضافه بار که به قسمت های اکسل عقب و جلو، دکل و جک های هیدرولیک، گیربکس و موتور بین 25 تا 30 درصد کاهش یابد.

نوع تایر لیفتراک

لیفتراک ها برای انجام بهتر عملیات بارگیری احتیاج به تایر هایی متناسب با شرایط کاری و محیطی که در آن کار میکنند دارند که شرکت هایی سازنده طبق استاندارد جهانی اعلام شده ازطرف سازمان های ایمنی و بهداشت مرجع ، تایر هایی را به شکل استاندارد و آپشن انتخابی در سبد محصول ارائه شده قرار میدهند. به طور معمول سه نوع تایر  وجود دارد:

• تایر هایی بادی( Pneumatic tires): برای محیط خارج از سالن و محوطه هایی با سطح ناهموار (بعضاً خاکی) استفاده میشوند.

• تایر های تو پر (Solid ): این نوع تایر یک پارچه از تزریق لاستیک دور یک حلقه فلزی ساخته میشوند که دارای مقاومت بالا در برابر فشار ناشی از بار دارند و برای داخل سالن و سطوح کاملا صاف بکار میروند.و جزو پرمصرف ترین ها محسوب میشوند.

• تایرهای کوسن (Cushion tires): این تایر ها با سطی بدونه آج بوده و با تزریق لاستیک به دور یک حلقه فولادی ساخته میشوند.و برای سطوحی که کاملا صاف ( اپوکسی) برای ایجاد سطح تماس بیشتر با زمین استفاده میشود.

• تایر های از نوع پلی اورتان (Polyurethane tires): این نوع تایر ها به دلیل نوع متریال بکار رفته در آنها عملکردی بالشتکی همانند تایر های بادی دارند و در برابر سایش و فشار مقاوم هستند. بیشترین مصرف این نوع تایر در پالت تراک های دستی ، استکر و ریچ تراک  با استفاده در داخل فضاهای سرپوشیده با سطی صاف هستند. این نوع تایر ها در به دلیل اینکه تولید گرما نمی کنند و ردی از خود در سطح بجا نمی گذارند بیشتر در صنایع غذایی دارویی و شیمیایی به دلیل مقاومت بالا در برابر مواد شیمیایی استفاده میشود.

نوع سوخت لیفتراک

لیفتراک های سوختی به طور کلی میتوانند انرژی مورد نیاز برای کار را از سه نوع سوخت تامین نمایند، که هر کدام به فراخور کار و محیطی که لیفتراک در آن کار میکند میتواند متفاوت باشد. تمام سازندگان لیفتراک در جهان برای پوشش دهی محصولات خود در تمام صنایع این گزینه نوع سوخت را به انتخاب مشتری در سبد محصولات خود قرار داده اند.

انواع سوخت مورد استفاده در لیفتراک:

• گازوئیل: سوخت گازوئیل برای فضای باز و سالنهایی با سقف مرتفع (حداقل 3 متر) و مساحت1000 مترمربع که دارای تهویه مناسب باشد توصیه می شود. لیفتراک با این نوع سوخت به دلیل آلودگی زیست محیطی و تولید گاز مونو اکسید بیشتر به نسبت سایر سوخت های فسیلی توصیه نمیشود به طور دائم در فضای داخلی (سرپوشیده) با موتور روشن قرار بگیرد.

• بنزین: سوخت بنزین در لیفتراک هایی استفاده میشود که برای فضا های داخل و خارج مورد استفاده قرار میگیرند و بیشتر برای صنایعی که محصولات آنها در دسته مصنوعات پلاستیکی، پوشاک ، کاغذ و در کل غیر آلوده قرار دارند توصیه میشود.

• گاز سی ان جی (CNG): گازهای طبیعی در سوخت مصرفی پیشرانه لیفتراک بسیار ارزانتر به نسبت بنزین بوده و آلودگی بسیار کمتری نسبت به سوخت دیزل تولید میکند. لیفتراک ها با این نوع سوخت بیشتر برای سالنها و صنایعی که مواد غذایی، خوراکی، آرایشی-بهداشتی (آن هم در انبار و خارج از سالن تولید) مورد بهره برداری قرار میگیرند.

• گاز ال پی جی (LPG)

لیفتراک برقی

اگر مجموعه ای به لحاظ نوع تولید محصول و شرایط ایمنی و بهداشتی محدودیت دارد که ار لیفتراک با سوخت فسیلی استفاده کند می تواند با انتخاب لیفتراک های الکتریکی مشکل محدودیت را برطرف کند. این نوع لیفتراک ها توسط منبع انرژی قابل شارژ (باطری اسیدی ) که در داخل آن تعبیه شده بدون آلودگی صوتی و زیست محیطی به راحتی کار می کنند و ظرفیت بارگیری آنها  به سفارش مشتری بین 700 تا 5000 کیلوگرم قابل انتخاب است و بیشترین مصرف را در صناع غذایی ، آرایشی بهداشتی ، سردخانه ها و مراکزی که بهداشت محیطی بالایی دارند مورد استفاده قرار میگیرد.

پیشنهاد:
در ایران نمایندگی برندهای مختلفی از لیفتراک مشغول عرضه محصولات خود هستند، مواردی که در این مقاله ارائه گردید کلیاتی از مسائلی است که قبل از اقدام به خرید بایستی برای متناسب سازی نوع لیفتراک و نوع بهره برداری از آن دانست. دریافت بروشورهای معرفی کالا و یا ارتباط با کارشناسان آن شرکت میتواند در انتخاب و خرید بهتر کمک شایانی بکند.

• توصیه اول: بررسی محصولات آن شرکت و نوع آپشن هایی که محصولات قابل ارائه آنها دارند در کنار مقایسه با سایر برندها موجود در بازار کمک شایانی به انتخاب درست در نوع لیفتراک مورد نظر شما مینماید.

• توصیه دوم: حتماً نمایندگی خدمات پس از فروش شرکتی که لیفتراک از آن خریداری می گردد، حداقل در فاصله 100 کیلومتری از محل کار لیفتراک باشد و یا حداکثر زمان ارسال نیروی متخصص برای ارائه خدمات پس از فروش 1 روز و نیم به طول بی انجامد.

• توصیه سوم: نمایندگی فروش بایستی قطعات یدکی مصرفی را در انبار نمایندگی داشته باشد تا در صورت نیاز در اسرع وقت به محل مشتری ارسال کند.

• توصیه چهارم: توجه داشته باشید برندی که انتخاب می شود باید دارای حداقل ضمانت خدمات پس از فروش تا 10 سال را داشته باشد و موظف است به ارائه گارانتی و تامین الحاقیات لیفتراک، موجود در بروشور تبلیغاتی خود به درخواست مشتری ،و در صورت سفارش مشتری آن را به همراه دستگاه تحویل داده و جهت آموزش اپراتوری یک فرد متخصص را به مجموعه به صورت رایگان اعزام نماید.

نویسنده: مهندس علیرضا نظرآهاری

برای مطالعه سایر مقالات، اینجا را کلیک کنید.