دوره آموزشی آشنایی با مدل آپتایم در مدیریت ماشین آلات (مدیریت دارایی های فیزیکی)

کسب سود و موفقیت شرکت ها و سازمان های دارنده ماشین آلات تا حدود زیادی به دسترس‌پذیری و قابلیت اطمینان ماشین آلات و دارایی‌های فیزیکی (به عنوان ابزار اصلی تولید) بستگی دارد. مدیریت ماشین آلات راهسازی، معدنی و عمرانی دیزل، شامل مجموعه ای از فرآیندها، نقش ها و روش‌ها است که مسئولیت حصول اطمینان از عملکرد این ماشین آلات را بر عهده دارد. امروزه مدل آپتایم به عنوان یک مدل جا افتاده در مدیریت نگهداری و تعمیرات یا به تعبیر جامع تر مدیریت دارایی ‌های فیزیکی از طرف بسیاری از سازمان‌های پیشرو در داخل و خارج کشور پذیرفته شده و برای ایجاد بهره‌وری بیشتر در عملکرد دارایی‌های فیزیکی، به کار گرفته می شود.

ماشین‌یار به عنوان شرکتی پیشرو در ارائه دهنده خدمات متنوع در زمینه آموزش، خدمات فنی و مشاوره ماشین آلات سنگین، اقدام به تعریف مجموعه‌ای از دوره‌های آموزشی مرتبط با مدیریت ماشین آلات سنگین نموده است. دوره آموزشی آشنایی با مدل آپتایم در مدیریت ماشین آلات (مدیریت دارایی های فیزیکی) یکی از این دوره‌های آموزشی محسوب می‌شود که در ادامه معرفی خواهد شد.

آشنایی با مدل آپتایم در مدیریت ماشین آلات (مدیریت دارایی ‌های فیزیکی)

همان طور که پیشتر گفته شد، سازمان‌های پیشرو صنعتی، با چالش های متنوع در زمینه تامین، بهره‌برداری و نگهداشت ماشین آلات که به طور خلاصه می توان نام مدیریت ماشین آلات را بر آن گذاشت، مواجه هستند. آمادگی ماشین آلات سنگین برای ارائه عملکردهای مورد انتظار، از جمله حفاری، حمل مواد، بلند کردن بارها، عملیات خاکی، تسطیح جاده ها و محدوده ها، تامین برق و ... وابسته به زنجیره بزرگی از اقدامات است. 

یک ماشین راهسازی مانند بیل مکانیکی، برای عملکرد صحیح، به اجرای درست و به موقع PMهای مختلف، بازدید های روزانه و کاربری درست و اصولی نیاز دارد. شرایط سخت کاری و انتظارات تولید گاهاً باعث بروز فشارهای بیش از حد قابل تحمل شده و به هر حال، انواع ماشین آلات با خرابی های اضطراری مواجه می‌ شوند. برای رفع این خرابی ها نیاز به منابع مختلف از جمله نیروی انسانی متخصص، قطعات یدکی باکیفیت و انواع ابزارآلات و روش های عیب یابی و تعمیرات است که تامین همه این منابع به علاوه زمان قابل توجهی که بعضاً صرف اجرای تعمیرات می‌شود، ممکن است برای سازمان‌ها و شرکت های دارنده ماشین آلات گران تمام شود و مستقیماً اثر منفی بر بازدهی فعالیت های اقتصادی سازمان می‌گذارد.

بهترین تجربیات صنعتی نشان داده است که سازمان‌های پیشرو از نگرش متفاوتی به نگهداشت دارایی‌ های فیزیکی و ماشین آلات خود برخوردارند. این سازمان‌ها مدیریت ماشین آلات را در طول چرخه عمر این سرمایه ها تعریف نموده و این فرآیند را بر اساس همین چرخه عمر شکل داده‌اند. عنصر متمایزکننده دیگر در نگرش سازمان‌های پیشرو در تمرکز بر قابلیت اطمینان ماشین آلات نهفته است. قابلیت اطمینان به معنی امید به تداوم فعالیت ماشین بدون خرابی، از طرف سازمان‌های پیشرو دارنده ماشین آلات به خوبی تعریف شده و به عنوان مبنای برنامه ریزی امور مربوط به نگهداری و تعمیرات قرار می‌گیرد.

حدوداً 20 سال است که مدیریت دارایی ‌های فیزیکی، به عنوان یک حوزه دانشی که مجموعه روش ها و سیستم های منطبق بر نگرش متمایز فوق را شناسایی کرده و بافت حاکم بر سازمان‌های تجهیز-محور را متاثر نموده است. سازمان ها و شرکت های راهسازی و معدنی به عنوان سازمان تجهیز محور، می‌توانند از مزایای ارزش افزوده ناشی از بهبود مدیریت ماشین آلات با تکیه بر نگرش، مفاهیم، سیستم ها و ابزارهای نوین بهره‌مند شوند. مدل آپتایم که توسط جان کمبل توسعه داده شده و تا کنون 3 بار بروزرسانی شده، یکی از مدل‌های جاافتاده در مدیریت دارایی ‌های فیزیکی است که می‌تواند برای بهبود و تحول این موضوع توسط شرکت های دارند ماشین آلات سنگین مورد استفاده قرار گیرد.

سازمان ماشین‌آلات-محور

سازمان های اقتصادی مختلف، متشکل از مجموعه ای از تیم ها، دارایی ها و فرآیندها هستند. حاصل فرآیندهای جاری در سازمان، مطلوبیت یا ارزش برای ذینفعان است که منجر به خلق سود اقتصادی می‌گردد. با نگاهی به سازمان‌های دارنده ماشین آلات مثلاً شرکت های استخراج معدنی متوجه می‌شویم که در این سازمان های اقتصادی، اصلی ترین منابع با هدف تولید سود برای به کارگیری ماشین آلات مصرف می‌شوند. همین نکته باعث می شود که نام ماشین‌آلات-محور را به عنوان یک ویژگی مشترک به دسته ای از سازمان های اقتصادی بگذاریم، در این نوع سازمان‌ها اگر تجهیزات و ماشین آلات از سازمان کسر شوند، فرآیند تولید متوقف شده و سازمان تقریباً بی معنی می‌شود.

اهمیت موضوع ماشین آلات چه به لحاظ تاثیر آن در تولید و خلق سود اقتصادی و چه به لحاظ اثر قابل ملاحظه آن در سبد هزینه‌ای برای این نوع سازمان‌ها کاملاً ملموس است، خصوصاً در شرایط فعلی کشور که دسترسی به ماشین آلات نو، قطعات یدکی باکیفیت و تخصص نگهداشت، اگر هم موجود باشد با هزینه های سرسام‌آور همراه است. سازمان‌های ماشین‌آلات-محور برای بهبود عملکرد، معمولاً لازم است که بر عملکرد ماشین آلات و تجهیزات خود متمرکز شده و افزایش بهره‌وری را از مدیریت ماشین آلات آغاز کنند.

مدیریت ماشین آلات یکی از فرآیندهای اصلی در سازمان ماشین‌آلات-محور

همانطور که در بخش قبل گفته شد هر واحد اقتصادی، قابل تفکیک به دسته اصلی تیم ها، دارایی‌ها و فرآیندهاست. فرآیندها هستد که در نهایت منجر به خلق ارزش اقتصادی می‌شوند. در یک سازمان تجهیز محور، بخش مهمی از تیم ها و نیروهای انسانی و همچنین بخش عمده ای از فرآیندها به تامین، بهره‌برداری و نگهداشت دارایی‌های فیزیکی یا همان ماشین آلات و تجهیزات اختصاص پیدا می کند. مدیریت دارایی ‌های فیزیکی به عنوان یک فرآیند اصلی (منطبق بر چارچوب APQC) بر مجموعه‌ی این زیرفرآیندها به عنوان یک فرآیند کلان قرار دارد. 

در سازمان ها و شرکت های دارنده انواع ماشین آلات سنگین مانند ماشین آلات راهسازی، عمرانی، معدنی، دریایی یا لیفت، همین قاعده حاکم است. به عنوان مثال در یک شرکت استخراج معدنی، ماشین آلات معدنی سهم عمده دارایی‌های فیزیکی مولد را تشکیل می‌دهند. ممکن است در برخی سازمان‌های دیگر ماشین آلات سنگین به عنوان بخشی از تجهیزات تولید ایفای نقش کنند. سازمان با تعریف یک ساختار مناسب، که در راس آن مدیر یا معاونت ماشین آلات قرار دارد، فرآیند مدیریت ماشین آلات را پیاده سازی و جاری می کند. 

مدیر ماشین آلات در تمام تصمیمات مرتبط با ماشین آلات مسئول تلقی شده و از اختیارات خود برای اثرگذاری بر این تصمیمات استفاده می کند. در همین ساختار ممکن است مسئولان ماشین آلات در پروژه ها به نمایندگی از مدیر ماشین آلات ایفای نقش کنند. در نهایت عملکرد تیم مدیریت ماشین آلات که تا نیروهای فنی سرویسکار یا تعمیرکار ادامه دارد، به عنوان خروجی این فرآیند می تواند نقش موثری در بهبود یا تضعیف عملکرد اقتصادی سازمان بگذارد. مدیریت ماشین‌آلات به این تعبیر شامل امور زیر می شود:

• - نیازسنجی ماشین آلات جدید
• - ایجاد و ارزیابی گزینه های خرید
• - نصب و راه اندازی ماشین آلات
• - سفارش گذاری قطعات یدکی و اقلام مصرفی مورد نیاز
• - اجرای سرویس و نگهداری دوره ای
• - پایش وضعیت و جلوگیری از بروز خرابی اضطراری
• - رسیدگی به خرابی های اضطراری و تعمیرات
• - نظارت بر شیوه کاربری تجهیزات
• - مدیریت اطلاعات ماشین آلات و نگهداری از آنها
• - ایجاد و ارائه گزارش های عملکرد ماشین آلات و تیم ها
• - بهبود مستمر و افزایش قابلیت اطمینان تجهیزات متناسب با نیازهای بهره‌برداری
• - آموزش نیروهای فنی و ستادی
• - برنامه ریزی آینده نگرانه در راستای نیازهای سازمان در زمینه ماشین آلات و تجهیزات
•  

تحول مدیریت ماشین آلات تحت تاثیر دانش و تجربیات مدیریت دارایی های فیزیکی

رویکرد سنتی در سازمان‌های تجهیز-محور، نگهداری و تعمیرات را به عنوان یک مرکز هزینه و اصطلاحاً یک شر ضروری می‌بیند. حاصل این رویکرد و نگرش، معمولاً به صورت افت عملکرد تجهیزات و در نهایت کاهش منافع اقتصادی بروز پیدا کرده است. سازمان‌ها و شرکت های پیشرو با عبور از این رویکرد سنتی، نگهداری و تعمیرات ماشین آلات را نه به عنوان مرکز هزینه، که به عنوان سرمایه گذاری اصلی خود در نظر گرفته و با ارتقاء جایگاه آن، به دنبال افزایش بازده سرمایه‌ از طریق برنامه‌ریزی منطبق بر آموزه‌های مدیریت دارایی های فیزیکی حرکت می کنند. این روند در سطح جهانی سال‌هاست که آغاز شده و در صنایع داخل کشور نیز در حال توسعه است.

مدیریت ماشین آلات فرآیندی بزرگ و نیازمند برنامه ریزی استراتژیک است. تحول نگرش تاکتیکی و عملیاتی به این فرآیند مهم و ارتقاء آن به سطح استراتژیک نیاز به آموزش و فرهنگ سازی دارد. سازمان های دارنده ماشین آلات برای افزایش بازدهی ماشین آلات، ناگزیر به تغییر و تحول از رویکرد واکنشی به رویکرد پیش کنشی یا پیش اقدام هستند، همان تحولی که از تاکتیک کار تا خرابی یه تاکتیک نگهداری پیشگیرانه و اجرای تکنیک های پایش وضعیت نظیر آنالیز روغن یا آنالیز ارتعاشی در دهه ی گذشته باعث عملکرد بهتر برخی سازمان های دارنده ماشین آلات شد.

در ادامه این موج تحول، مدیر ماشین آلات و تیم مدیریت ماشین آلات و در واقع کل سازمان، باید برای افزایش قابلیت اطمینان ماشین آلات تلاش کنند. این امر نیازمند همکاری منظم و هماهنگ واحدهای مختلف مانند مالی، منابع انسانی، تدارکات، بازرگانی و ... است که جز با تعهد و پشتیبانی مدیران ارشد و مدیرعامل سازمان قابل تحقق نیست. جلب این میزان از تعهد اگرچه ممکن است سخت به نظر بیاید اما توجیه مالی بسیار اثرگذاری برای آن قابل تصور است. 

حرکت سازمان‌های پیشرو خارجی و داخلی در راستای آموزه‌های مدیریت دارایی ‌های فیزیکی

امروزه در سطح دنیا، ادبیات مدیریت دارایی ‌های فیزیکی در سراسر صنایع در حال توسعه است. در داخل کشور نیز صنایع مختلف از جمله صنعت نفت، پتروشیمی، گاز، برق، صنایع دریایی و رهبران صنعت معدن نظیر شرکت صنعتی و معدنی گل گهر با درک اهمیت موضوع گام های موثری طی دهه گذشته برداشته اند. حاصل این تلاش ها افزایش بهره‌وری و بازدهی سرمایه ملی بوده است که در سطح تولید ناخالص ملی اثرگذار محسوب می شود.

تحول در مدیریت ماشین آلات بسته به اندازه سازمان و ناوگان ماشین آلات می تواند شامل اقدامات مختلف باشد. از اقدامات کوچک و ابتدایی نظیر بهبود برنامه PM ماشین آلات یا بهینه سازی موجودی انبار گرفته تا اقدامات زیربنایی نظیر تغییر فرهنگ مدیریت دارایی ها یا ایجاد برنامه استراتژیک مدیریت تجهیزات. قدر مسلم اینکه حرکت در این مسیر با ایجاد آگاهی ممکن خواهد بود که این دوره آموزشی نیز برای همین منظور طراحی و تدوین شده است.

مدل آپتایم در مدیریت دارایی ‌های فیزیکی

اگر تا به اینجای متن با ما همراه بود باشید متوجه اهمیت موضوع تحول مدیریت ماشین آلات و اثرات بزرگ آن شده‌اید. اما برای ملموس‌تر شدن تصور خواننده از مدیریت دارایی های فیزیکی و نسبت آن با سازمان‌های دارنده ماشین آلات سنگین نیاز به شفاف‌سازی است. حوزه های مدیریتی به دلیل ماهیت آنها که به مجموعه های انسانی (سازمان) گره خورده اند ممکن است برای مهندسین و کارکنان فنی قدری دشوار به نظر بیاید. مدل ها برای غلبه بر همین دشواری و ایجاد درک بهتر توسعه داده می شوند. در حوزه مدیریت دارایی های فیزیکی و مدیریت نگهداری و تعمیرات نیز مدل های متنوعی وجود دارد که به سازمان‌ها برای درک بهتر موضوع و ترسیم مسیر تعالی در آن حوزه کمک می کنند.

مدل تعالی آپتایم – UPTIME (زمان در دسترس) از جمله مدل های مطرح در زمینه مدیریت ماشین آلات محسوب می شود. این مدل که توسط آقای جان کمبل توسعه داده شده، مدیریت دارایی های فیزیکی را در سه سطح رهبری، الزامات و انتخاب های تعالی تعریف کرده است. ماهیت مدل به شکلی است که برای سازمان های فنی و مهندسان بسیار روان و قابل درک محسوب می شود. به صورت کلی مدل آپتایم بیان می کند که هر سازمان تجهیز-محور (مطابق با تعریفی که پیشتر ارائه شد) شامل بخش ها و فعالیت هایی می شود که در این سه سطح قابل دسته بندی هستند. مدل عنوان می کند که برای حرکت چنین سازمانی در جهت تعالی و بهبود عملکرد علاوه بر بهبود عملکرد جنبه های سطح الزامات، کار عمیق تری در سطح رهبری بایست انجام شود تا زیرساخت مورد نیاز برای حرکت به سمت انتخاب های تعالی میسر شود.

در سطح الزامات و در قلب مدیریت ماشین آلات، مدیریت کار نگهداری و تعمیرات جای دارد. مدیریت کار نگهداری و تعمیرات به فرآیندی گفته می شود که در آن یک درخواست کار که ممکن است از طرف اشخاص یا واحدهای مختلف صادر شود، تایید شده و پس از طی مراحلی به خوبی برنامه ریزی و زمانبندی شده و به شکل درست توسط تیم درست اجرا می شود. در نهایت حاصل کار به خوبی مستند شده و اگر درس آموخته ای دارد اطلاع رسانی شده و بایگانی می شود. بدیهی است که کارهای اضطراری به صورت اورژانسی انجام می شوند. مدیریت ماشین آلات روزآمد، سهم این نوع دستورکارها را به مرور کاهش داده و به سمت پیش بینی و جلوگیری از خرابی ها گام بر می دارد.

در سطح الزامات سایر فعالیت های مرتبط با مدیریت ماشین آلات از جمله مدیریت قطعات یدکی و اقلام مصرفی، مدیریت عملکرد ماشین آلات و تیم ها، طراحی و اجرای مراقبت های پایه نظیر نگهداشت پیشگیرانه (PM) و نگهداشت مبتنی بر پایش وضعیت (CM) و موارد دیگر از قبیل سیستم های پشتیبان اطلاعاتی (CMMS) به چشم می خورد که در این دوره آموزشی به تشریح هر کدام و مرور بهترین تجربیات پرداخته خواهد شد.

برای افزایش چشمگیر اثربخشی و بازدهی فعالیت های سطح الزامات به رهبری موثر نیاز است. جنبه های استراتژی و کارکنان (تیم ها) در این سطح به چشم می خورد. مجموعه این دو جنبه به این موضوع اشاره دارد که سازمان تجهیز-محور برای عملکرد بهینه و افزایش بازده سرمایه ماشین آلاتی بایست فعالیت های مدیریت ماشین آلات را برای بازه های زمانی میان مدت و در صورت امکان بلند مدت به شکل هماهنگ با سایر برنامه های سازمان پیش بینی کند و با فرهنگ سازی و آموزش صحیح اطمینان حاصل کند که تیم های مختلف برای خدمت رسانی به فرآیند مدیریت ماشین آلات در دسترس قرار دارند. این کارکنان ممکن است کارکنان رسمی سازمان یا پیمانکاران بیرونی باشند.

در نهایت در سطح انتخاب های تعالی، به مجموعه جنبه هایی پرداخته می شود که سازمان می تواند به کمک آنها به سطوح متمایزی از بازدهی اقتصادی تجهیزات دست یابد و از این منظر مزیت استراتژیک و رقابتی قابل توجه ایجاد کند. جنبه ای قابلیت اطمینان، بهبود مستمر و مدیریت ماشین آلات مبتنی بر شواهد از جمله جنبه های این سطح در مدل آپتایم 3.0 محسوب می شوند.

دوره آموزشی آشنایی با مدل آپتایم در مدیریت ماشین آلات (مدیریت دارایی های فیزیکی) برای چه کسانی طراحی شده؟

این دوره آموزشی از طرف دپارتمان مدیریت ماشین آلات واحد آموزش شرکت ماشین یار طراحی شده و با هدف توسعه آگاهی و دانش این حوزه منطبق بر آموزه های مدیریت دارایی های فیزیکی برای افراد و شرکت های علاقمند به افزایش عملکرد ماشین آلات برگزار می شود. مدیران و مسئولان ماشین آلات می توانند با حضور در این دوره آموزشی به نگرش متمایزی در خصوص نگهداری و تعمیرات ماشین آلات راهسازی و معدنی دست یابند و گام مهمی در مسیر افزایش تخصص و شایستگی برای ایفای نقش به عنوان مدیر ماشین آلات بردارند.

همچنین سازمان‌ها و شرکت های پیشرو در صنایع معدنی، راهسازی، عمرانی، دریایی و سایر صنایع دارنده ماشین آلات سنگین با برگزاری این دوره در سطح مدیران ارشد یا مدیران فنی سازمان می توانند گام آغازین موثری برای تحول در بازدهی سرمایه های خود بردارند. 

سرفصل های اصلی در این دوره آموزشی 

در این دوره آموزشی سرفصل‌های زیر پوشش داده خواهد شد:

• - روندهای جدید در مدیریت ماشین آلات سنگین
• - مدیریت دارایی های فیزیکی – مفاهیم و تعاریف
• - استانداردهای جدید مدیریت دارایی های فیزیکی و الزامات مدیریت ماشین آلات
• - مدل های تعالی رایج در مدیریت دارایی های فیزیکی و مدیریت نگهداری و تعمیرات
• - مدل آپتایم (UPTIME) در مدیریت ماشین آلات سنگین
• - مدیریت کار نگهداری و تعمیرات
• - مدیریت کالا و قطعات یدکی
• - مراقبت های پایه از ماشین آلات سنگین
• - مدیریت عملکرد ماشین آلات
• - مدیریت اطلاعات و سیستم های پشتیبان کامپیوتری (نرم افزارهای CMMS و مدیریت ماشین آلات)
• - عنصر رهبری در مدیریت ماشین آلات
• - مقدمه ای بر نگهداشت مبتنی بر قابلیت اطمینان
• - بهبود مستمر با استفاده از تحلیل ریشه ای خرابی در ماشین آلات 
• - مسیر حرکت به سمت بهبود در مدیریت ماشین آلات، ارزیابی و تدوین نقشه راه
•  

مزایای حضور در این دوره آموزشی

با حضور در این دوره آموزشی یا برگزاری آن در سازمان‌های تجهیز-محور انتظار می‌رود آگاهی بیشتری در زمینه مدیریت ماشین آلات با هدف بازگشت سرمایه ایجاد شود. شرکت کنندگان در این دوره آموزشی علاوه بر دریافت محتوای بروز که توسط مدرس و مشاور ارشد در زمینه مدیریت دارایی های فیزیکی و ماشین آلات ارائه می‌شود، مدرک آموزشی معتبر دریافت نموده و گام موثری در زمینه پیشرفت شغلی و افزایش شایستگی برخواهند داشت. برای کسب اطلاع بیشتر و هماهنگی حضور در این دوره آموزشی می توانید با همکاران ما در ماشین یار تماس حاصل نموده یا از طریق این فرم درخواست خود را ثبت نمایید.